Tasarım Nedir?

Tasarım, ürünün tümü veya bir parçasının ya da üzerindeki süslemenin, çizgi, şekil, biçim, renk, malzeme veya yüzey dokusu gibi özelliklerinden kaynaklanan görünümüdür. Ürün, endüstriyel yolla veya elle üretilen herhangi bir nesnenin yanı sıra birleşik bir ürün veya bu ürünü oluşturan parçaları, ambalajlar gibi nesneleri, birden çok nesnenin bir arada algılanan sunumlarını, grafik sembolleri ve tipografik karakterleri ifada eder.

Tasarımların Korunması

Tasarımlar özellikleri dahilinde;

  • Tasarım Tescili
  • Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu
  • Türk Ticaret Kanunu Haksız Rekabet Hükümleri
  • Marka Tescili
  • Tescilsiz Tasarım Koruması

ile korunmaktadır.

Tasarımımı Neden Korumalıyım?

Yaşamın her alanında karşımıza çıkan görsellik ve estetik artık ayrılmaz bir parçamız haline gelmiştir.


Özgün tasarımlar, sanayinin gelişmesine yardımcı olurken, ortaya çıkan rekabet ortamında tüketici bilinçlenerek, daha seçici olmaya yönlendirilmektedir.
Tüketicilerin ürün tercihlerinde, marka ve fiyat gibi unsurların yanı sıra ürünlerin tasarımları da etkin bir rol almaktadır. Prestij ve markalaşma yolundaki çabaların önemli bir bölümünü ise, özgünlük ve kaliteyi beraberinde taşıyan ürünlerin dış görünüşleri oluşturmaktadır.
Tüketicinin bu talebi, üreticiyi yeni ve özgün tasarımlar oluşturmaya ve üretmeye sevk etmektedir.


Yeni ve özgün tasarımların ortaya çıkarılması ise, uzun soluklu ar-ge çalışmalarını ve bunları sağlayacak mali kaynağı ihtiyaç doğurmaktadır. Ortaya çıkan özgün tasarımların ise, içerisinde yer aldığı pazarda kendini koruyabilmesi ve rakiplerine karşı bir adım önde gidebilmesi için yasal koruma sürecini başlatması yani tasarım tescil başvurusu yapması önemli hale gelmiştir. Bu sayede, tescilli tasarımlar pazarda güvenle yer alacak, tüketiciye özgün kimliğini bir belge ile sunacaklardır.

Sınai Mülkiyet Kanunu Uyarınca Koruma

Tasarım Tescili ile koruma:
Tasarımların Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında korunması için “YENİ ve AYIRT EDİCİ niteliğe sahip” olması gerekir.

  • Yenilik: Bir tasarımın aynısı, dünyanın herhangi bir yerinde kamuya sunulmamış ise yeni kabul edilir.
  • Ayırt Edici Nitelik: Bir tasarımın bilgilenmiş kullanıcı üzerinde bıraktığı genel izlenim, kamuya sunulmuş herhangi bir tasarımın aynı kullanıcı üzerinde yarattığı genel izlenimden farklı ise ayırt edici niteliğe sahip olduğu kabul edilir.

Kurum tarafından yapılan inceleme sonucunda yeni olmadığı tespit edilen tasarım tescil talepleri reddedilir.
Tasarım tescilleri yayınlanarak üç ay süreyle üçüncü kişilerin görüş ve itirazlarına açılır. Başvuru aşamasında yayın işleminin en çok otuz ay kadar ertelenmesi mümkündür.

Başvuru sahipleri verilen kararlara karşı, kararın bildirim tarihinden itibaren iki ay içinde gerekçeli ve yazılı olarak itiraz edebilir. Üçüncü kişiler tasarım tescilinin yayım tarihinden itibaren üç ay içinde tescil belgesinin verilmesine yazılı olarak itiraz edebilir. Kurul tarafından incelenen itirazlar değerlendirilir ve tescilin devamına veya hükümsüzlüğüne karar verilir.


Uluslararası Locarno Sınıflandırmasına göre, aynı sınıf ve alt sınıfta yer alması halinde, birden çok tasarım tek bir başvuruda toplanabilir (Örneğin, ikili- üçlü koltuk takımları, giyim eşyaları, kumaş desenleri gibi.). Sınıflandırma toplam 32 ana sınıf ve bunların kendi içinde ayrıldığı alt sınıflardan oluşmaktadır.


Tescilsiz Tasarım Koruması:
Sınai Mülkiyet Kanunu uyarınca tasarımlar Türkiye’de ilk kez kamuya sunulmuşsa ve yenilik ile ayırt edicilik kriterlerini karşılıyorsa, tescilsiz tasarım korumasından kamuya sunuluş tarihinden itibaren üç yıl boyunca faydalanabilecektir.

Tasarım Tescil Süreci

  1. Başvuru talimatının alınması 
  2. Başvuru konusu olup olamayacağı konusunda görüş bildirilmesi 
  3. Ön araştırma yapılması 
  4. Resim ve gerekli görülür ise tarifname hazırlığı 
  5. Başvurunun yapılması
  6. Yenilik ya da kamu yararına aykırılık sebebi ile red edilmesi halinde karara itiraz edilmesi
  7. Herhangi bir red gelmez ya da red kararına itiraz kabul edilirse başvurunun yayımlanması
  8. Red kararına yapılan itiraz kabul edilmezse tasarımın hükümsüz kılınması 
  9. Gelen yayına itirazın başvuru sahibine bildirilmesi 
  10. Talimat gereğince, itiraza görüş verilmesi 
  11. Görüş sonucu olumlu ise, kararın başvuru sahibine bildirilmesi 
  12. Tescil kararı ve belgenin başvuru sahibine iletilmesi 
  13. Görüş sonucu olumsuz ise, karara karşı dava açılması ve takibi 
  14. Tescilin yenileme takibinin yapılması

Resmi Süreç Açıklamaları:

Tasarımın tescili için başvurulacak resmi kurum, Türk Patent ve Marka Kurumu’dur.


Şekli şartlar açısından Türk Patent ve Marka Kurumu’nca incelenen ve bu aşamayı geçen başvurular aylık olarak yayınlanan Resmi Endüstriyel Tasarımlar Bülteninde ilan edilerek, üçüncü kişilerin itirazlarına açılmaktadır.


Başvuru sahibinin talebi halinde tasarım tescillerinin yayını, başvuru tarihinden itibaren 30 aya kadar ertelenebilmekte, böylece özellikle hızla değişen sektörlerde (örneğin giyim), tasarımın kamuya açıklanma süreci uzayabilmektedir.


Üçüncü kişilerin itirazlarının mutlaka somut gerekçelere ve delillere (tarihli belgeler) dayandırılması gerekmektedir. Yapılan itirazlar Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından incelenerek bir karar verilmekte ve yayınlanan tasarım tescillerinin kısmen veya tamamen iptali söz konusu olabilmektedir.


Kurumun kararlarına karşı Ankara Fikri Haklar Mahkemesi’nde dava açılabilmektedir.

Yurt Dışı Tasarım Tescil Sistem Seçenekleri

Paris sözleşmesine üye tüm ülkelerde, talep edilmesi durumunda, yeni ve ayırt edici özelliklere sahip tasarımlar, tescil ile koruma altına alınabilmektedir. Süreç, başvuru yapılan ülkenin yerel prosedürlerine göre işlemektedir.

Bölgesel Tasarım Tescili Sistemi
Belçika, Hollanda ve Lüksembourg ülkeleri, BENELUX TASARIM TESCİL SİSTEMİ’ni geliştirmiştir. Bu üç ülkede bölgesel koruma sağlayan tek tescil yapılmaktadır. Konuyla ilgili detaylı bilgiye www.bbtm-bbdm.org adresinden ulaşabilirsiniz.
 
Topluluk Tasarım Tescili
Topluluk Tasarım Tescili Avrupa Birliği üyesi ülkeleri kapsayan üniter ve otonom bir tasarım koruma sistemidir ve yetkili ofisi İspanya Alicante’de bulunan Avrupa Birliği Fikri Haklar Ofisi’dir. (EUIPO – European Union Intellectual Property Office) Topluluk Tasarım Tescilinin en önemli özelliği tescilli ve tescilsiz tasarımlara sağladığı çifte koruma sistemidir. Tescilli tasarımlar başvuru tarihi ve ona bağlı resmi yayın ile sağlanan haklara sahip olurken; tescilsiz tasarımlar, tasarımın açıklanmasından itibaren üç yıllık bir
süre için orijinal tasarımın kopyalarının kullanımına engel olabilmektedir. Diğer bir deyişle yenilik ve ayırt edici kriterlere sahip tescilsiz tasarımların korunma süresi, Topluluk içerisinde kamuya sunuldukları tarihten itibaren 3 (üç) yıldır. Tescilli tasarımlar ise, 5 (beş) yıllık süreler için tescil edilebilmekte ve 5 (beş) yıllık dönemlerde 25 (yirmibeş) yıla kadar tescil koruması uzatılabilmektedir.

Başvurunun EUIPO’ya sunulmasının ardından inceleme şekli şartlar açısından yapılmakta, yenilik ve ayırt edicilik özelliği aranmamaktadır. Şekli şartlar açısından uygun olan başvuru konusu tasarım tescil edilmekte ve Topluluk Tasarım Bülteninde yayınlanarak üçüncü kişilerin itirazlarına açılmaktadır. Yayın, başvuru sahibinin talebi üzerine başvuru (veya varsa rüçhan) tarihinden sonra 30. (otuzuncu) aya kadar ertelenebilmektedir. Aynı ürün sınıfına dahil olmak koşulu ile çoklu tasarımlar tek bir başvuruda toplanabilmektedir ancak “süslemeler” çoklu tasarım konusu olamamaktadır.

Ülkeler : Avusturya, Belçika, İngiltere, Danimarka, Almanya, Finlandiya, Fransa, Yunanistan, İrlanda, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Portekiz, İspanya, İsveç, Kıbrıs, Çek Cumhuriyeti, Estonya, Macaristan, Letonya, Litvanya, Malta, Polonya, Slovak Cumhuriyeti, Slovenya, Romanya, ve Bulgaristan, Hırvatistan.
 
Uluslararası Tasarım Tescili
Tasarım tescili için uluslararası başvuru işlemleri Dünya Fikri Haklar Örgütü (WIPO) bünyesinde Lahey Anlaşması’na göre yürütülmektedir. Lahey Sistemi, Uluslararası Büro (WIPO) nezdinde yapılacak tek bir başvuru ile birden fazla ülkede endüstriyel tasarım koruması elde etmek imkanı veren uluslararası tescil sistemidir. Tasarım için koruma talep edilen ülkeler başvuru sahibi tarafından belirlenmektedir. Başvuru sahibi, tek bir başvuruyla, seçilen ülkelerde aynı etkiye sahip bir tescil sahibi olabilmektedir. Tescille ilgili bütün işlemler tek bir merkezden yürütülmekte ve bütün kayıtlar tek bir merkezde tutulmaktadır. Uluslararası başvuru aynı zamanda tescil sonrası işlemler açısından da büyük kolaylıklar sağlamaktadır. Yenileme, adres veya unvan değişikliği gibi işlemler için başvuru ve prosedür tektir. Uluslararası başvuru doğrudan Uluslararası Büro’ya yapılabileceği gibi, Türk Patent ve Marka Kurumu aracılığı ile de yapılabilmektedir. Lahey Sistemi çerçevesinde uluslararası başvuru yapabilmek için ulusal başvuru veya tescil şartı bulunmamaktadır. Üye Ülkeler:  Afrika Fikri Mülkiyet Örgütü (OAPI), Arnavutluk, Ermenistan, Botsvana, Bosna-Hersek, Bulgaristan, Hırvatistan, Danimarka, Mısır, Estonya, Avrupa Birliği, Fransa, Gürcistan, Almanya, Gana, Macaristan, İzlanda, Kırgızistan, Letonya, Lihtenştayn, Litvanya , Moğolistan, Namibya, Norveç, Umman, Polonya, Moldova, Romanya, Sao Tome ve Principe, Sırbistan, Singapur, Slovenya, İspanya, İsviçre Cumhuriyeti, Suriye Arap Cumhuriyeti, Makedonya, Türkiye, Ukrayna

Scroll to Top